«Αν ο μόνος σκοπός που άξιζε να γεννηθεί κανείς είναι η λευτεριά και μόλις γεννηθεί υποτάσσεται από τα συμφέροντα, τι άλλο του μένει παρά η Επανάσταση;» [Γιάννης Σκαρίμπας]
Ελευθερία.
Ο πιο διάσπαρτος λαός εντός των συνόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επαναστατεί και ανοίγει το δρόμο για μια σειρά από εθνικές επαναστάσεις και άλλων λαών της Ευρώπης. Έλληνες από την Οδησσό μέχρι το Παρίσι και από το Βουκουρέστι μέχρι το Μυστρά ενώνονται υπό την καθοδήγηση μιας ελίτ εμπόρων, καπεταναίων, διανοουμένων και γαιοκτημόνων για να διεκδικήσουν το αδιανόητο: την ανεξαρτησία ενός μικρού λαού από μια αχανή αυτοκρατορία.
Ο καιρός όμως των αυτοκρατοριών έφτανε στο τέλος του.
Ο 19ος αιώνας θα ήταν η εποχή των λαών.
Η Επανάσταση των Ελλήνων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια πράξη τρέλας. Όλες οι πιθανότητες ήταν εναντίον τους. Οι Οθωμανοί υπερείχαν τρομακτικά σε όλα τα επίπεδα.
Οι Έλληνες όμως είχαν πολλούς κρυφούς άσσους κρυμμένους στα μανίκια τους. Πάμπλουτοι έμποροι εξέδιδαν εφημερίδες και βιβλία, εμπορεύονταν αγαθά σε ολόκληρο τον κόσμο, συναναστρέφονταν ηγέτες κρατών στα σαλόνια της Ευρώπης, γνώριζαν σε βάθος τα προτάγματα της Γαλλικής Επανάστασης για αυτοδιάθεση των λαών, ελευθερία και ισονομία.
Στα επτά χρόνια που μεσολάβησαν από το 1814, έτος ίδρυσης της Φιλικής Εταιρείας, μέχρι το ξέσπασμα της Επανάστασης, τον Μάρτιο του 1821, στρατολογήθηκαν αγρότες, γαιοκτήμονες, διανοούμενοι Φαναριώτες, καπεταναίοι, αρματολοί και κλέφτες, έμποροι, ιερείς και ναύτες. Οι μεγαλοαστοί, μεγαλέμποροι και μεγαλογαιοκτήμονες χρηματοδότησαν τον Αγώνα με τις περιουσίες, τα πλοία και τις προσωπικές φρουρές τους. Αγρότες και ναύτες έγιναν στρατιώτες, διανοούμενοι έγιναν διπλωμάτες, αρματολοί και κλέφτες έγιναν στρατηγοί πρώτης γραμμής.
Μάρτιος 1821: Η ώρα είχε έρθει.
Η σύγχρονη Ελλάδα γεννιέται την ώρα των μαχών. Ενώ οι Έλληνες μάχονται, ταυτόχρονα οργανώνουν Εθνοσυνελεύσεις και συγγράφουν τρία από τα πιο εμπνευσμένα, προοδευτικά και επαναστατικά συντάγματα της παγκόσμιας ιστορίας. Θέτουν τα θεμέλια για μια χώρα με χιλιάδες χρόνια ιστορίας που για πρώτη φορά θα γίνει κράτος.
Αυτές τις ημέρες, χώρες σε όλο τον κόσμο γιορτάζουν την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Κοινοβούλια, εμβληματικά κτήρια και μνημεία φωταγωγούνται με τα χρώματα της γαλανόλευκης.
Εμείς τι γιορτάζουμε;
Ποιοι επιλέγουμε να είμαστε σήμερα;
Ποιο θέλουμε να είναι το μέλλον της χώρας μας και τι γνωρίζουμε πραγματικά για το πρόσφατο παρελθόν μας;
Η φετινή επέτειος είναι μια τεράστια ευκαιρία.
Είναι μια αφορμή ενδοσκόπησης και επαναπροσδιορισμού της ταυτότητάς μας, ως σύγχρονος Ελληνικός πολιτισμός. Πέραν της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, υπάρχει μια τεράστια σύγχρονη κληρονομιά. Η φετινή επέτειος είναι μια ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για αυτήν και τα αριστουργήματά της, να σπάσουμε τα αρχαιολατρικά στερεότυπα και να αγαπήσουμε τα νέα επιτεύγματα.
Είναι επίσης μια ευκαιρία, τώρα που τα βλέμματα του πλανήτη είναι στραμμένα επάνω μας, να επικοινωνήσουμε όλους τους σύγχρονους λόγους για τους οποίους αξίζει να εορτασθεί η επέτειος των 200 χρόνων της σύγχρονης Ελλάδας.
Τώρα, παρά την πανδημία ή ενδεχομένως εξαιτίας της, είναι η ώρα να αναγνωρίσουμε το μικρό Ελληνικό θαύμα που έχει συντελεστεί αυτούς τους δύο αιώνες. Από μπουλούκια που μιλούσαν τοπικές διαλέκτους και ζούσαν για αιώνες σε κατάσταση αντινομίας και καταπίεσης, γίναμε ένα σύγχρονο έθνος.
Παρότι χάσαμε όλες τις μεγάλες Ευρωπαϊκές επαναστάσεις που θεμελίωσαν τον σύγχρονο κόσμο, κατορθώσαμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην Ανατολίτικη κληρονομιά των Οθωμανών, την δυσβάσταχτη αρχαιοελληνική κληρονομιά και τις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Χωρίς επιστημονική και βιομηχανική επανάσταση, τρέξαμε με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς τον 20ο αιώνα, γίναμε η μεγαλύτερη εφοπλιστική δύναμη στον κόσμο, αναπτύξαμε βιομηχανία, γεωργία, τέχνες, γράμματα και επιστήμες. Όσα έζησαν οι υπόλοιποι λαοί της Ευρώπης σε 500 χρόνια, οι Έλληνες τα συμπυκνώσαμε σε λιγότερο από δύο αιώνες.
Ο σύγχρονος Ελληνικός πολιτισμός έβγαλε πλήθος τεράστιων καλλιτεχνών, ποιητών, λογοτεχνών, αρχιτεκτόνων, συνθετών και επιστημόνων: Λύτρας, Γύζης, Τσαρούχης, Μόραλης, Βιζυηνός, Ροΐδης, Σεφέρης, Ελύτης, Καζαντζάκης, Χαλεπάς, Τάκης, Κωνσταντινίδης, Δοξιάδης, Χατζηδάκις, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Χιώτης, Παπανικολάου (Τεστ ΠΑΠ), Νανόπουλος και Κριμιζής είναι μερικά μόνο ονόματα που προκαλούν δέος με τα επιτεύγματά τους.
Η χώρα μας, σε μόλις δύο αιώνες, επέζησε τοπικούς και παγκόσμιους πολέμους, δικτατορίες, τη Μικρασιατική καταστροφή, παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις και πτωχεύσεις.
Η φετινή συγκυρία της επετείου εν μέσω πανδημίας είναι μια ευκαιρία να αποφασίσουμε ποιες είναι οι προτεραιότητές μας και οι στόχοι μας. Είναι μια ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε για τη δημοκρατία, την ελευθερία και την ισονομία με όρους σημερινούς, σύγχρονους. Να σεβαστούμε τη διαφορετικότητα και τη διαφορετική άποψη, να διαφωνήσουμε δημιουργικά, να κάνουμε νέες επαναστάσεις και να ανοίξουμε νέους δρόμους.
Χρόνια μας πολλά!
Δήμαρχος Καισαριανής, Χρήστος Βοσκόπουλος
